Tahditli Plakanın Kısa Tarihçesi
Ülkemiz son yıllarda artan nüfus ve yerleşim düzeni, yeni iş alanları ve artan yolcu sayısı gibi birçok alanda büyük bir değişim yaşamaktadır. Buna karşılık insanların ulaşım ihtiyaçlarına yaratıcı ve pratik çözümler üretebilmek amacıyla önceden belli olan program ve bir plan dâhilinde illerde taksi, minibüs ve dolmuşlara verilecek ticari plakaların sayısı, verilme usul ve esasları 03.05.1986 tarih ve 19096 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 02.04.1986 gün ve 10553 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenmiştir.
Sonrasında ise bahsi geçen Bakanlar Kurulu kararında; 90/390, 91/1780, 94/6311, 95/7212 sayılı Bakanlar Kurulu’nun almış olduğu kararlar ve değişiklikler de hayata geçirildikten sonra, son olarak 04/06/1998 tarih ve 23362 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 98/11158 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile yapılan değişiklikler sonucunda tahditli ticari plaka verilmesinde uyulacak usul ve esaslara son biçimi verilmiştir. Alınan bu kararlara göre:
1) İnsanların ulaşım ve buna bağlı sistemlere dar ihtiyaçlarını karşılamak ve ulaşım sistemlerinin gelişmesini sağlamak gayesi edinilmiştir. Disiplin altına alınan ulaşımda korsancılığın önlenmesi ve ulaşım ağlarında çalışanların haklarının korunması amacıyla dolmuş, minibüs, taksi ve halka açık taşıma araçlarına verilen plakalar, plakaların nasıl ve ne şekilde verileceği amacı oluşturmaktadır.
2) Ulaşım araçlarına ticari plakaların verilebilmesi için minibüs, dolmuş ve taksilerde şoförlüğü kendisi için bir geçim kaynağı gören kişilerin seçilmesini ve şoförler odasına üyeliklerinin bulunma şartını aranmaktadır. Genel servis araçlarındaysa şoförlük işini kendi evinin geçim kaynağı olarak gören insanların şoförler odasına ve buna ek olarak ticaret odalarına kayıtlı taşıyıcı şirketlerce şehirler arası taşıma işi yapma şartları aranmaktadır.
3) İl veya ilçedeki nüfus artışı ve şehrin değişen/değişmekte olan ulaşım planı kayda alınmak şartıyla o il ve ilçenin toplu taşımaya dair ihtiyacı trafik komisyonu tarafından düzenlenen bir rapor aracılığıyla İçişleri Bakanlığına bildirilecek ve minibüs, taksi, dolmuş ve umum servis araçları için tespiti gerçekleştirilen ticarî plaka sayısındaki artış, iade edilen plakalar ile henüz tahsis edilmemiş plaklar da dâhil, bunların trafik komisyonları tarafından dağıtımı İçişleri Bakanının onayı ile gerçekleşecektir.
4) İl ve ilçelerin gereksinme kayda alınarak dağıtımı yapılacak ticarî araç plakalarının tahmini bedeli ticarî araç plakasının serbest piyasadaki muhammen bedelinin % 80'ine denk gelen kısmı taban alınarak trafik komisyonu tarafından tespiti gerçekleştirilecek ve bahsi geçen plakaların ihalesi işlemi gerçekleştirilecektir.
5) Plaka satışları sayesinde elde edilen gelirlerin %90'ı Trafik Hizmetlerini Geliştirme Fonuna, % 10luk bir kısmı ise Türk Polis Teşkilatı Güçlendirme Vakfı hesabına dönem sonunu takip eden bir (1) ay içerisinde devredilecektir.
Sonrasında ise 3.3.01 tarih ve 24335 sayılı Resmi Gazete'de yürürlüğe giren 4629 sayılı Bazı Fonların Tasfiyesi Hakkında Kanun'un 6. maddesinin F ve G bölümleri ve Geçici 1. maddesinin C bendinde yer alan hükümlere göre Trafik Hizmetlerini Geliştirme Fonu da kaldırılmakla birlikte İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü'nün 18.02.02 tarih ve 1595 sayılı 0040 numaralı Genelgesi ile 81 İl Valiliğine yazılan yazıda; önceki satırlarda bahsedilen Kanun'a atıfta bulunarak bahsedilerek ek bir tertipleme yapılıncaya dek; ticari araçlarda bulundurulmasına izin verilen reklam bedelinin %25 tutarı ile 86/10553 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı gereğince ticari plaka satışlarından elde edilen %90'lık payın, gelirin elde edildiği yerdeki Mal Saymanlıklarının (Vergi Dairelerinin) damga, resim ve harçları tahsile yetkili kısımlarına ve bütçeye gelir kaydedilmek suretiyle yatırılacağı kararı alınmıştır. Elde edilen gelirin alakalı tahsilat makbuzlarından bir tanesi de ilgili kişiler tarafından, bir kopyası da yine dosyanın muhafazası için saklanması talimatı verilmiştir ve bu uygulama günümüzde dahi aynı şekilde devam etmektedir.
Buraya kadar yazılanlardan sonra, "tahditli ticari plaka uygulamasına izin veren" 10553 sayılı Ticari Plakaların Verilmesinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkındaki Bakanlar Kurulu Kararını çeşitli açılardan irdelemede ve değerlendirmede fayda görülmektedir:
A) Ticari Plakalar için Uyulacak Esas ve Usuller
Bakanlar Kurulu, 2.4.86 tarihli ve 86/10553 sayılı Kararname sayesinde hukuki herhangi bir dayanağı bulunmayan, "Ticari Plakaların Verilmesinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Karar" adını verdiği bir düzenlemeyi yürürlüğe koymuştur sessiz sedasız. Bahsi geçen kararda daha sonra; 27.06.90 tarih ve 20561 sayılı resmi gazetede yayımlanan 90/390 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla, 08.06.91 tarih ve 20895 sayılı resmi gazetede yayımlanan 91/1780 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla, 24.12.94 tarih ve 22151 sayılı resmi gazetede yayımlanan 94/6311 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla, 06.09.95 tarih ve 22896 sayılı resmi gazetede yayımlanan 95/7212 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile ve son olarak da 04.06.98 tarih ve 23362 sayılı resmi gazetede yayımlanan 98/11158 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile değişiklikler yapmış ve bu zamana dek gelmiştir bozulmadan.
Alınan karar huzurunda önceki tarihlerde yahut yakın bir tarihte ticari plaka alan sahipler, bahsi geçen plakları araçtan ayrı olarak satabilecekler. Bir önceki cümlede adı geçen plaklar ise minibüs, dolmuş ya da taksilerde sürekli olarak çalışan kişilere, Şoförler Odası üyesi sıfatıyla sanatını icra edenlere, umum servis araçlarında şoför olarak evini geçindirenlere ve şirketlere devredilebilir.
Herhangi bir satım işlemi durumunda yerine getirilmesi gereken bir takım belge işleri vardır. Şöyle ki;
1) Araca ait ruhsat veya ruhsatlar
2) Vergi levhası da sizden istenen belgeler arasında
3) İkametgâh belgesi ile beraber nüfus cüzdanı sureti de yine istenen belgeler arasında
4) Noterden en son yaptığınız işleme dair resmi bir belge
5) Taksimetre
6) Belediyeden almış olduğunuz ruhsat
Yukarıda adını saydığım bu belgeler sayesinde plaka kiralama ya da plaka satın alma işlemlerine artık bir adım daha yaklaşabilirsiniz. Bu sayede artık siz de plaka satarak ya da plaka satın alarak veya plaka kiralayarak ya da plakanızı kiraya vererek para kazanabilirsiniz. Daha fazla seçenek ve para kazanma yöntemleri ya da aklınıza takılan herhangi bir soru işareti için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Eğer siz e bir hisse kadarınca yahut bir plaka kiralamak istiyorsanız aşağıdaki belgeleri eksikleri olmadan getirmeniz ve gerekenleri yapmanız gerekmektedir.
- Araç ruhsatları sizden istenen ilk belgedir
- Tarafınıza ait bir adet vergi levhası
- Belediyeden alınmış bir adet ruhsat
- İkametgâh ve nüfus cüzdanı sureti
- 2 adet vesikalık resim ile beraber faaliyet belgesi
- Fiş ile beraber kaşe de lazım olmaktadır
- Taksimetre
Şimdi ise sizlere kontratın nasıl yapılacağını en ince ayrıntılarına kadar anlatacağım. Öncellikle kontratın 1 senelik süre boyunca geçerli olduğunu belirtmek istiyorum. Sene sonunda ise her iki taraf da serbest sayılır. İşbu kontrat firmanın ön koşullarını bildirmek amaçlı imzalanan bir ön anlaşmadan ibarettir.
Örnek bir ön anlaşma metni ise aşağıdaki gibidir.
1) Kira amaçlı verdiğim plakanın aylık kira getirisi #x.xx-TL# #x.xx-TL#
2) Kira karşılığı almış olduğum plakanın sözleşme tarihleri aşağıya aynen yazılmıştır.
Başlangıç Tarihi: x.x...... Bitiş Tarihi: x.x.....
3) komisyoncu kişisi kira süresi boyunca araç için trafik ve UKM’den gelebilecek tüm cezai tutarlar için münferiden sorumludur.
4) Ekte belirtilen ödeme planına uymayan ve günü gününe riayet etmeyen kişiye hiçbir ihtarda dahi bulunmadan kalan bakiye ödeme tutarları da muaccel hale getirilmekle beraber plaka sahibine iade edilir.
5) Plakaya ait olan muhasebe ve dernek ücretleri ile plakaya ait yıllık ödenmesi lazım gelen vergiler mal sahibine aittir.
6) Plakayı kiralayan kişi sadece plaka sahibinden izin almak şartıyla üçüncü taraflara kiraya verebilir.
7) Sözleşmeden cayıldığı takdirde cayan taraf karşı tarafa bir kira bedeli tutarında ceza bedeli ödemek zorunda kalır.
8) Gelecek trafik cezalarından hiçbir şekilde komisyoncu sorumlu değildir. Ceza tutarları ödenmediği takdirde kiralayan kişi için teminat senetleri kullanacaktır.
9) Plakayı kiralayan kişi tüm borçları kapadıktan sonra araç kiralayan kişiye kalır.
10) Plakayı kiralayan kişiden alınan teminat senetleri, belirtilen sözleşme tarihler içinde trafikten gelecek herhangi bir cezaya karşı tahakkuk amaçlı alınmıştır. Başka herhangi bir amaçla kullanılamaz.
Yukarıda maddeleri belirlenmiş olan sözleşme metnini okuduğumu ve kabul ettiğimi daha sonradan belirtilen şartların dışında hak talep etmeyeceğimi kabul ve de beyan ederim.
Bizim için kimlerin plaka kiraladığı ve kimlerin müşteri olduğu güvenli bir ticaret işi için önem arz etmektedir. Bu yüzden de sizlerden birtakım talep ediyor ve bunları gerekli mecralarda kullanıyoruz. Plaka kiralama ya da buna bağlı işler için istenen evraklar şöyle:
- Muhtardan alınmış ikametgâh belgesi
- 1 adet nüfus cüzdanı sureti
- Hiçbir adli kaydınızın olmadığına dair sabıka kaydı örneği
- İstanbul’da en az 2 senedir yaşadığınıza dair bir belge
- Ve son olarak da bir adet kefil
Yukarıda adını saydığım bu belge ve bilgiler sayesinde kolay bir şekilde plaka kiralayabilirsiniz. Dilerseniz hisselendirilmiş kiralama sisteminden de faydalanabilirsiniz paranız kadarınca.
1) 3 ADET RESİMLE BİRLİKTE İKAMETGÂH BELGESİ GETİRİNİZ, MESLEĞİ KISMINDA ŞÖFÖR YAZMASI ÖNEMLİDİR, ARKA TARAFINDA İSE EN AZ 2 (İKİ) SENEDİR İKAMETGÂH ETMEKTEDİR YAZMALI VE MÜHÜR VURULMALI. BU İŞLEMLERİ MAHALLE MUHTARINIZDA GERÇEKLEŞTİREBİLİRSİNİZ. (GÜN, AY VE TARİHİN YAZILMIŞ OLMASINA DİKKAT EDİNİZ.)
2) MAHALE MUHTARINIZDAN 3 ADET NÜFÜS CÜZDANI SURETİ ALMAYI DA KESİNLİKLE İHMAL ETMEYİNİZ.
3. YİNE AYNI ŞEKİLDE ŞÖFÖRLER ODASINDAN ALMIŞ OLDUĞUNUZ FAALİYET BELGESİNİN MESLEĞİ KISMINDA DA ŞÖFÖR YAZACAK.